Thơ tình Heinrich Heine - Phần 12

 

Christian Johann Heinrich Heine (13/12/1797 – 17/2/1856) – nhà thơ, nhà văn Đức, là một trong những nhà thơ lớn nhất của thế kỷ XIX. Tên tuổi của Heine đặt ngang hàng với Goethe, Schiller…

Tiểu sử:

Heinrich Heine sinh ở Düsseldorf, Đức trong gia đình một thương gia gốc Do Thái có bốn người con. Heine học ở các trường Đại học Göttingen, Bonn và Berlin, chịu ảnh hưởng của triết học Hegel. Năm 1825 nhận bằng tiến sĩ luật và hành nghề luật nhưng say mê văn chương, cả thơ ca lẫn văn xuôi. Tác phẩm đầu tay Những bức tranh du lịch (Reisebilder, nhiều tập, xuất bản trong các năm 1826, 1827, 1829, 1831) đã mang lại danh tiếng cho ông và tiếp đấу, ông đã có thể sống được bằng nghề văn. Thành công nаy cho phép Heine cộng tác lâu năm với một nhà xuất bản ở Hamburg. Thời gian nаy ông đi sang Anh tìm kiếm cảm hứng để viết tiếp các tập sau. Quyển thơ đầu tiên Những bài thơ (Gedichte), sáng tác năm 1821, về một tình yêu cuồng si với người em họ Amalie. Tình yêu này đã truyền cảm hứng cho ông viết nên những bài thơ tình hay nhất. Tập Quyển sách những bài ca (Buch der Lieder, 1827) là tuyển tập thơ đầu tiên có đầy đủ các bài thơ ông viết. 

Năm 1831, Heine rời Đức sang Paris, Pháp và sống ở đó cho đến hết đời, ngoại trừ một lần trở lại Đức năm 1843. Ở Pháp, ông đã liên kết với nhóm chủ nghĩa xã hội không tưởng của Count Saint-Simon, người tuyên truyền một thiên đường theo chủ nghĩa quân bình không giai cấp dựa trên những người có tài thực sự. Dù sống ở Pháp nhưng ông sáng tác về nước Đức. Thập niên 1840 ông liên tục cho ra đời những tác phẩm nổi tiếng: Atta Troll: Giấc mộng đêm hè (Atta Troll: Ein Sommernachtstraum, 1847); Thơ Mới (Neue Gedichte, 1844); Nước Đức. Câu chuyện cổ mùa đông (Deutschland, ein Wintermrchen, 1844).

Những năm tháng cuối đời, Heine bị bệnh nằm liệt giường trong suốt 8 năm trời, tuy vậy ông vẫn tiếp tục sáng tác. Bằng chứng là nhiều tuyệt tác của ông được viết trong thời gian này như Romanzero, 1851; Gedichte 1853–1854… Heinrich Heine mất ngày 17 tháng 2 năm 1856 ở Paris, mai táng tại nghĩa trang Montmartre.

Heinrich Heine là người bà con có họ hàng xa với Karl Marx (1818 – 1883) – nhà triết học, nhà kinh tế, nhà văn, nhà thơ, người sáng lập chủ nghĩa Mác. Họ chơi thân với nhau và từng cộng tác với nhau trong một thời gian ngắn trong việc xuất bản tờ báo “Vorwärts” bằng tiếng Đức ở Paris. Chuyện kể rằng mỗi khi có điều gì xúc động, Marx thường trích dẫn bốn câu thơ của Heine:

Cô gái bên bờ biển

Đưa mắt nhìn hoàng hôn

Cô thở dài ngao ngán

Nhìn hoàng hôn sắp tàn.

(Das Fräulein stand am Meere

Und seufzte lang und bang,

Es rührte sie so sehre

Der Sonnenuntergang).

Karl Marx thường qua lại thăm ông cho đến ngày cuối đời. Chuyện kể rằng, một hôm người ta dọn dẹp lại căn phòng nơi Heine đang dưỡng bệnh, lúc này ông đã yếu lắm rồi. Một phụ nữ giúp việc đã bế ông từ giường lên xe lăn. Nhìn thấy Marx bước vào, Heine vẫn hóm hém nói đùa: “Anh bạn thân mến ạ, anh thấy đấy, cho đến lúc này tôi vẫn được phụ nữ bế trên tay”.

Thời Đức quốc xã lên nắm quyền ở Đức tác phẩm của Heine bị cấm (ngoại trừ mỗi bài thơ “Nàng Loreley” đã trở thành một bài hát dân gian và quá nổi tiếng), tượng đài của ông bị phá hủy. Tiếp đó là sách của ông, cũng như nhiều tác giả nổi tiếng khác có nguồn gốc Do Thái, bị thiêu đốt. Về điều này cũng như về thảm họa của dân tộc Do Thái thời Đức quốc xã,  hai câu thơ của ông trong tác phẩm “Almansor” đã trở thành những lời tiên tri:

Đấy chỉ mới là bước khởi đầu mà thôi

Nơi người ta đốt sách, rồi họ sẽ đốt người.

(Das war ein Vorspiel nur, dort, wo man Bücher

Verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen).

Heinrich Heine được coi là nhà thơ cuối cùng của “Chủ nghĩa lãng mạn” và là nhà thơ hàng đầu của phong trào này. Ông đã thành công trong việc chuyển hóa ngôn ngữ của đời thường thành ngôn ngữ văn chương, nâng tầm cho những ghi chép thông thường lên một hình thức nghệ thuật, mang lại cho tiếng Đức một vẻ nhẹ nhàng thanh lịch mà trước đó chưa từng có. Thơ của ông được các nhạc sĩ Franz Schubert, Robert Schumann, Richard Wagner… và nhiều nhạc sĩ nổi tiếng khác phổ nhạc. Với gần 10.000 nhạc phẩm đủ mọi thể loại, Heinrich Heine là nhà thơ có thơ được phổ nhạc nhiều nhất mọi thời đại.

Những tác phẩm chính:
– Quyển sách những bài ca (Buch der Lieder, 1827)

– Những bức tranh du lịch (Reisebilder)

Tập 1– Du lịch Harz (Die Harzreise, 1826)

Tập 2 – Biển Bắc (Nordsee) và Ý tưởng. Sách Le Grand (Ideen. Das Buch Le Grand, 1827)

Tập 3 – Du lịch từ Munich đến Genoe (Reise von München nach Genua) và Bồn tắm Lucca (Die Bäder von Lucca, 1829)

Tập 4 – Thành phố Lucca (Die Stadt Lucca) và Những trích đoạn Anh (Englische Fragmente, 1831)
– Thơ Mới (Neue Gedichte, 1844)

– Nước Đức. Câu chuyện cổ mùa đông (Deutschland, ein Wintermrchen, 1844).

– Atta Troll: Giấc mộng đêm hè (Atta Troll: Ein Sommernachtstraum, 1847)

– Romanzero (Romanzero, 1851)

272.Ở ĐÂU?

Ở đâu, người lữ thứ

Sẽ gửi nắm xương tàn?

Phương Nam, dưới bóng cọ?

Hay dưới liễu sông Ranh?

Hay ở nơi sa mạc

Tay người lạ sẽ chôn?

Hay bên bờ biển xanh

Mộ nằm trên bờ cát?

Ở nơi nào cũng được

Miễn là có bầu trời

Và trên mộ của tôi

Có sao như đèn đốt.

Wo?

Wo wird einst des Wandermüden

Letzte Ruhestätte sein?

Unter Palmen in dem Süden?

Unter Linden an dem Rhein?

Werd ich wo in einer Wüste

Eingescharrt von fremder Hand?

Oder ruh ich an der Küste

Eines Meeres in dem Sand?

Immerhin! Mich wird umgeben

Gotteshimmel, dort wie hier,

Und als Totenlampen schweben

Nachts die Sterne über mir.

273.KHÚC TRÁNG CA

Tôi là ngọn lửa, tôi là thanh gươm.

Tôi soi sáng cho các bạn giữa bóng đêm, và khi trận đánh mở màn, tôi đã tiến lên phía trước, ở hàng đầu tiên.

Xung quanh tôi là xác bạn bè tôi đang nằm, nhưng chúng ta đã thắng. Chúng ta đã thắng, nhưng xác bạn bè tôi vẫn nằm ở xung quanh. Trong tiếng kèn mừng chiến thắng ta nghe ra tiếng kèn của lễ tang. Nhưng chúng ta không có thời gian để mừng vui hoặc đau buồn. Những hồi trống lại nổi lên, giục giã ta bước vào trận đánh.

Tôi là ngọn lửa, tôi là thanh gươm.

Hymnus

Ich bin das Schwert, ich bin die Flamme.

Ich habe euch erleuchtet in der Dunkelheit, und als die Schiacht begann, focht ich voran, in der ersten Reihe.

Rand um mich her liegen die Leichen meiner Freunde, aber wir haben gesiegt. Wir haben gesiegt, aber rund umher liegen die Leichen meiner Freunde. In die jauchzenden Triumphgesänge tönen die Choräle der Totenfeier. Wir haben aber weder Zeit zur Freude noch zur Trauer. Aufs neue erklingen die Drommeten, es gilt neuen Kampf -

Ich bin das Schwert, ich bin die Flamme.

274.GỬI NHÀ THƠ CHÍNH TRỊ

Như Tytai, thơ anh

Ca ngợi những anh hùng

Nhưng thời cuộc thay đổi

Bạn đọc đã không còn.

Họ lắng nghe, tất nhiên

Và không ngớt lời khen

Rằng thơ nhiều ý tưởng

Độc đáo cách gieo vần.

Nhưng tay cầm rượu vang

Hoan hô, họ kêu lên

Và bài ca trận mạc

Họ cùng nhau hát lên.

Và họ vẫn hát vang

Trong quán nhậu tưng bừng

Nhưng chẳng qua là để

Ăn và uống ngon hơn.

____________

*Tyrtäus (Tyrtaios) – nhà thơ Hy Lạp cổ đại sống vào khoảng thế kỷ VII trước CN, người làm thơ ca ngợi những người lính Sparta trong cuộc chiến tranh Messenian thứ 2 (Second Messenian War).

An einen politischen Dichter

Du singst wie einst Tyrtäus sang,

Von Heldenmut beseelet,

Doch hast du schlecht dein Publikum

Und deine Zeit gewählet.

Beifällig horchen sie dir zwar,

Und loben schier begeistert:

Wie edel dein Gedankenflug,

Wie du die Form bemeistert.

Sie pflegen auch beim Glase Wein

Ein Vivat dir zu bringen,

Und manchen Schlachtgesang von dir

Lautbrüllend nachzusingen.

Der Knecht singt gern ein Freiheitslied

Des Abends in der Schenke:

Das fördert die Verdauungskraft

Und würzet die Getränke.

THƠ TUYỂN 1845 – 1856 (Nachgelesene Gedichte 1845 – 1856)

275.KHÁT KHAO TĨNH LẶNG

Hãy để máu chảy ra từ vết thương

Và để nước mắt thành dòng chảy xuống

Trong nỗi buồn có đam mê bí ẩn

Chẳng có rượu vang nào ngọt ngào hơn.

Khi bạn gây ra vết thương cho mình

Mà không phải vì bàn tay ai đó

Thì bạn hãy nhớ cám ơn Thiên Chúa

Vì nước mắt đang chảy xuống triền miên.

Khi tiếng động ngày im ắng, đến đêm

Bạn sẽ tìm ra lặng yên ở đó

Không còn tiếng của người ta la ó

Hay những lời kể khổ của người thân.

Bạn tìm được nơi trú ẩn cho mình

Khỏi tiếng nhạc réo rắt như tra tấn

Khỏi tiếng ồn ào ở Nhà hát Lớn

Nơi tiếng sáo đàn không ngớt ầm vang.

Khỏi danh xưng là nghệ sĩ bậc thầy

Khỏi những lời vang lên như tiếng sấm

Những lời khen từ năm châu bốn biển

Trước vinh quang Giacomo thiên tài.

Ôi ngôi mộ! Thiên đường cho đôi tai

Trước âm thanh ngọt ngào luôn sợ sệt

Chết là tốt, nhưng tốt hơn nếu được

Mẹ đừng sinh ta ra ở trên đời.

Ruhelechzend

Laß bluten deine Wunden, laß

Die Tränen fließen unaufhaltsam -

Geheime Wollust schwelgt im Schmerz,

Und Weinen ist ein süßer Balsam.

Verwundet dich nicht fremde Hand,

So mußt du selber dich verletzen;

Auch danke hübsch dem lieben Gott,

Wenn Zähren deine Wangen netzen.

Des Tages Lärm verhallt, es steigt

Die Nacht herab mit langen Flören.

In ihrem Schoße wird kein Schelm,

Kein Tölpel deine Ruhe stören.

Hier bist du sicher vor Musik,

Vor des Piano-Fortes Folter,

Und vor der großen Oper Pracht

Und schrecklichem Bravourgepolter.

Hier wirst du nicht verfolgt, geplagt

Vom eitlen Virtuosenpacke

Und vom Genie Giacomos

Und seiner Weltberühmtheitsclaque.

O Grab, du bist das Paradies

Für pöbelscheue, zarte Ohren -

Der Tod ist gut, doch besser wärs,

Die Mutter hätt uns nie geboren.

276.TRONG THÁNG NĂM

Những bạn bè tôi quí trọng, mến thương

Họ làm cho tôi đủ điều khốn khổ

Tim tôi đau. Nhưng mặt trời vui vẻ

Luôn mỉm cười để chào đón mùa xuân.

Cây cối đâm chồi. Giữa chốn rừng xanh

Tiếng của chim hót trên cành vui vẻ

Những cô gái và hoa cười hớn hở

Ôi cuộc đời tuyệt đẹp, thật là kinh!

Tôi mê vương quốc thần chết nhiều hơn

Vì ở đó không có gì tương phản

Những con tim khổ đau còn vui sướng

Trên sông Stige dù nước màu đêm.

Nơi đó giọng nói, vẻ mặt u buồn

Có tiếng chim Stymphal ăn thịt

Và tiếng hát thần trả thù khủng khiếp

Tiếng chó Xéc-be-rơ vẫn sủa canh chừng.

Đã đành đấy là xứ sở đau thương

Thung lũng u sầu, vương quốc bóng tối

Nơi nữ thần Proserpinen qua lại

Nhưng hợp hơn với nước mắt người trần.

Còn ở đây thật nghiệt ngã vô cùng

Mặt trời và hoa vẫn làm tôi khổ

Ôi bầu trời, bầu trời xanh danh dự

Ôi cuộc đời tuyệt đẹp, thật là kinh!

______________

*Trong bài này có một số danh từ cần chú thích như sau: *Vương quốc thần chết (Orkus) – tức xứ sở của thần Orkus trong thần thoại La Mã; **sông Stige  dòng sông dưới Địa ngục trong thần thoại Hy Lạp; ***chim Stymphal – là loài chim ăn thịt có lông như mũi tên trong thần thoại Hy Lạp; ****thần trả thù – tức Furies (La Mã), hoặc  Erinyes (Hy Lạp)  là nữ thần trả thù trong thần thoại Hy Lạp, La Mã; *****Cerberus – là chó săn ba đầu, đuôi rắn canh giữ cổng vào Địa ngục trong thần thoại Hy Lạp; ******Proserpinen – là bà hoàng Âm phủ trong thần thoại Hy Lạp, một năm trở lại trần gian vào mùa xuân nên còn được gọi là là nữ thần mùa xuân.

Im Mai

Die Freunde, die ich geküßt und geliebt,

Die haben das Schlimmste an mir verübt.

Mein Herze bricht; doch droben die Sonne,

Lachend begrüßt sie den Monat der Wonne.

Es blüht der Lenz. Im grünen Wald

Der lustige Vogelgesang erschallt,

Und Mädchen und Blumen, sie lächeln jungfräulich -

O schöne Welt, du bist abscheulich!

Da lob ich mir den Orkus fast;

Dort kränkt uns nirgends ein schnöder Kontrast;

Für leidende Herzen ist es viel besser

Dort unten am stygischen Nachtgewässer.

Sein melancholisches Geräusch,

Der Stymphaliden ödes Gekreisch,

Der Furien Singsang, so schrill und grell,

Dazwischen des Cerberus Gebell -

Das paßt verdrießlich zu Unglück und Qual -

Im Schattenreich, dem traurigen Tal,

In Proserpinens verdammten Domänen,

Ist alles im Einklang mit unseren Tränen.

Hier oben aber, wie grausamlich

Sonne und Rosen stechen sie mich!

Mich höhnt der Himmel, der bläulich und mailich -

O schöne Welt, du bist abscheulich!

277.GỬI LAXARƠ

Hãy bỏ những dụ ngôn

Và các giả thuyết thánh

Xin hãy trả lời thẳng

Câu hỏi của người trần.

Tại sao người đàng hoàng

Lại khổ đau, bất hạnh

Sao những thằng đểu cáng

Lại hạnh phúc, vinh quang.

Ai có lỗi? Chúa chăng

Ngài không đủ quyền hạn?

Hay Ngài cũng nghịch ngợm?

Nếu vậy, quả đáng thương.

Cho đến ngày cuối cùng

Ta vẫn còn mong muốn

Chết đất lấp đầy miệng –

Là câu trả lời chăng?

Zum Lazarus

Laß die heilgen Parabolen,

Laß die frommen Hypothesen -

Suche die verdammten Fragen

Ohne Umschweif uns zu lösen.

Warum schleppt sich blutend, elend,

Unter Kreuzlast der Gerechte,

Während glücklich als ein Sieger

Trabt auf hohem Roß der Schlechte?

Woran liegt die Schuld? Ist etwa

Unser Herr nicht ganz allmächtig?

Oder treibt er selbst den Unfug?

Ach, das wäre niederträchtig.

Also fragen wir beständig,

Bis man uns mit einer Handvoll

Erde endlich stopft die Mäuler -

Aber ist das eine Antwort?

278.MỘT CÔ GÁI TÓC ĐEN

Một cô gái tóc đen

Đưa bàn tay ve vuốt

Mái đầu tôi đã bạc

Nước mắt chảy ròng ròng.

Người tôi bị uốn cong

Nụ hôn làm mù mắt

Héo hon trong đầu óc

Vì những nụ hôn nồng.

Thân tôi như xác chết

Linh hồn bị cầm tù

Trên bảo dưới không nghe

Chẳng biết làm sao được.

Sự bất lực chết tiệt!

Giống như một bầy ruồi

Chỉ đành chịu đựng thôi

Đành nguyện cầu và khóc.

Es hatte mein Haupt die schwarze Frau

Es hatte mein Haupt die schwarze Frau

Zärtlich an’s Herz geschlossen;

Ach! meine Haare wurden grau,

Wo ihre Thränen geflossen.

Sie küßte mich lahm, sie küßte mich krank,

Sie küßte mir blind die Augen;

Das Mark aus meinem Rückgrat trank

Ihr Mund mit wildem Saugen.

Mein Leib ist jetzt ein Leichnam, worin

Der Geist ist eingekerkert –

Manchmal wird ihm unwirsch zu Sinn,

Er tobt und rast und berserkert.

Ohnmächtige Flüche! Dein schlimmster Fluch

Wird keine Fliege tödten.

Ertrage die Schickung, und versuch’

Gelinde zu flennen, zu beten.

279.SAO NGƯƠI BÒ CHẬM THẾ

Sao ngươi bò chậm thế

Hở con sên thời gian

Ta nằm yên một chỗ

Đau đớn vì bệnh tình.

Tia nắng hay hy vọng

Không còn ghé nhà ta

Ta biết ngày sắp đến

Nghĩa trang thay cho nhà.

Có lẽ ta đã chết

Từ lâu, chỉ bóng ma

Đêm đêm lại hiện về

Lượn lờ trong đầu óc.

Mà có thể bóng ma

Từ thời nào xưa cổ

Về đây để chọn lựa

Hộp sọ của nhà thơ.

Trò chơi đến lạ kỳ

Của những điều mộng mị

Và bàn tay thi sĩ

Buổi sáng vẫn làm thơ.

Wie langsam kriechet sie dahin

Wie langsam kriechet sie dahin,

Die Zeit, die schauderhafte Schnecke!

Ich aber, ganz bewegunglos

Blieb ich hier auf demselben Flecke.

In meine dunkle Zelle dringt

Kein Sonnenstrahl, kein Hoffnungsschimmer;

Ich weiß, nur mit der Kirchhofsgruft

Vertausch’ ich dies fatale Zimmer.

Vielleicht bin ich gestorben längst;

Es sind vielleicht nur Spukgestalten

Die Phantasieen, die des Nachts

Im Hirn den bunten Umzug halten.

Es mögen wohl Gespenster sein,

Altheidnisch göttlichen Gelichters;

Sie wählen gern zum Tummelplatz

Den Schädel eines todten Dichters. –

Die schaurig süßen Orgia,

Das nächtlich tolle Geistertreiben,

Sucht des Poeten Leichenhand

Manchmal am Morgen aufzuschreiben.

280.TỪNG ĐI QUA BAO VÙNG

Từng đi qua bao vùng

Nhiều bông hoa đã thấy

Nhưng vì lười, không hái

Chỉ kiêu hãnh đi ngang.

Giờ bất hạnh, đáng thương

Giờ sắp nằm trong mộ

Tôi lại nghe rất rõ

Mùi hoa từng bỏ quên.

Có một bông hoa vàng

Cháy lên trong đầu óc

Thấy tiếc đến day dứt

Không thưởng thức một lần.

Chỉ còn an ủi rằng

Sông Lethe quyền lực

Sẽ giúp người ngu ngốc

Quên trong đêm dịu dàng.

____________

*Lethe – dòng sông Quên lãng ở dưới Địa ngục được nói đến trong nhiều tác phẩm cổ, mà đặc biệt là trong “Thần Khúc” của Dante Alighieri.

Einst sah ich viele Blumen blühen

Einst sah ich viele Blumen blühen

An meinem Weg; jedoch zu faul,

Mich pflückend nieder zu bemühen,

Ritt ich vorbei auf stolzem Gaul.

Jetzt, wo ich todessiech und elend,

Jetzt, wo geschaufelt schon die Gruft,

Oft im Gedächtniß höhnend, quälend,

Spukt der verschmähten Blumen Duft.

Besonders eine feuergelbe

Viole brennt mir stets im Hirn.

Wie reut es mich, daß ich dieselbe

Nicht einst genoß, die tolle Dirn.

Mein Trost ist: Lethe’s Wasser haben

Noch jetzt verloren nicht die Macht,

Das dumme Menschenherz zu laben

Mit des Vergessens süßer Nacht.

281.HÌNH DẠNG CỦA NHÂN SƯ

Hình dạng của Nhân sư*

Gán vào người phụ nữ

Chỉ khác phần phụ là

Thân hình con sư tử.

Bóng đen của cái chết

Đây quả đúng Nhân sư

Câu hỏi không giải ra

Cha của chàng Ê-đíp**.

Cũng may, lời giải đáp

Tôi không đủ sức làm

Nếu không, cả thế gian

Sẽ hoang tàn đổ nát.

___________

*Nhân sư (Sphinx) - là một nhân vật thần thoại biến thái động vật được thể hiện bằng một con sư tử nằm với một cái đầu người phụ nữ. Người Hy Lạp cổ cho là một quái vật nữ, “kẻ bóp cổ”, một nhân vật cổ của thần thoại Hy Lạp.

**Ê-đíp (Oedipus) – là con trai của vua Laius và hoàng hậu Jocasta thành Thebes (Hy Lạp). Từ trước khi chàng ra đời, có một lời sấm cho rằng chàng là người sẽ giết vua cha và cưới mẹ chàng. Vì vậy, Laius lo sợ và ông đã bàn với hoàng hậu là phải giết Oedipus do sợ chàng sẽ giết cha, cưới mẹ. Cuối cùng, Oedipus lại được giấu đi, và được một người khác nuôi ở nơi khác. Khi chàng lớn lên, lúc đó xứ Thebes gặp một tai họa lớn, có một con Nhân sư quái ác thường ra một câu đố oái oăm, ai không trả lời được thì nó xé xác. Vua Laius nghe tin, ông đi tới trả lời câu hỏi của nó, ở đây Oedipus gặp Laius, họ tranh cãi về hướng đi rồi Oedipus giết Laius mà không biết đó là cha mình. Oedipus tiếp tục đi về Thebes và giải phóng vương quốc này bằng cách giải được câu đố của Nhân sư. Chàng được phong làm vua và cưới hoàng hậu Jocasta góa phụ mà không hề biết đó là mẹ mình. Ngày kia, có một hầu cận già của vua Laius đã cho biết câu chuyện. Khi đó hoàng hậu Jocasta tự tử, Oedipus lấy cái trâm trên đầu hoàng hậu mà chọc đui mắt của mình.

Die Gestalt der wahren Sphinx

Die Gestalt der wahren Sphinx

Weicht nicht ab von der des Weibes;

Faselei ist jener Zusatz

Des betatzten Löwenleibes.

Todesdunkel ist das Rätsel

Dieser wahren Sphinx. Es hatte

Kein so schweres zu erraten

Frau Jokastens Sohn und Gatte.

Doch zum Glücke kennt sein eignes

Rätsel nicht das Frauenzimmer;

Spräch es aus das Lösungswort,

Fiele diese Welt in Trümmer.

282.BA CÔ Ở NGÃ TƯ

Ba cô ở ngã tư

Ngồi quay tơ xe chỉ

Họ thở dài, suy nghĩ

Khi xâu chỉ, xe tơ.

Người đầu tiên phải lo

Xâu chỉ vào guồng sợi

Phải ngậm ướt đầu chỉ

Môi lúc nào cũng khô.

Người thứ hai xoay trục

Để kéo dài vòng đời

Công việc đến buồn cười

Nên mắt cô đỏ rực.

Trong tay cô thứ ba

Là một chiếc kéo lớn

Cô hát bài Thánh ca

Trên mũi cô đầy mụn.

Thôi hãy cắt cho chóng

Sợi chỉ chuộc đời tôi

Để kết thúc cuộc đời

Khổ đau và cay đắng!

___________

*Ba cô – tức ba nữ thần của số phận con người trong thần thoại Hy Lạp (Moirai), La Mã (Parcae). Trong đó Làchesis xâu chỉ (bắt đầu cuộc đời), Cloto kéo sợi (kéo dài cuộc đời) và Atropos cắt chỉ (kết thúc cuộc đời).

Es sitzen am Kreuzweg drei Frauen

Es sitzen am Kreuzweg drei Frauen,

Sie grinsen und spinnen,

Sie seufzen und sinnen;

Sie sind gar häßlich anzuschauen.

Die erste trägt den Rocken,

Sie dreht die Fäden,

Befeuchtet jeden;

Deshalb ist die Hängelippe so trocken.

Die zweite läßt tanzen die Spindel;

Das wirbelt im Kreise,

In drolliger Weise;

Die Augen der Alten sind rot wie Zindel.

Es hält die dritte Parze

In Händen die Schere,

Sie summt Miserere;

Die Nase ist spitz, drauf sitzt eine Warze.

O spute dich und zerschneide

Den Faden, den bösen,

Und laß mich genesen

Von diesem schrecklichen Lebensleide!

283.LỜI KHUYÊN CHÂN THÀNH

Đừng e ngại, rụt rè

Hãy ra tay hành động

Rồi bạn sẽ được dẫn

Cô dâu đến nhà thờ.

Nhớ cho nhạc công tiền

Để họ chơi vui vẻ

Khi ôm hôn mẹ vợ

Nghĩ: “Hãy biến cho nhanh”.

Khen ngợi các quí ông

Đừng làm phiền phụ nữ

Nếu thịt lợn đã mổ

Thì đừng tiếc giăm bông.

Nếu Giáo hội không thương

Hãy thường xuyên thăm họ

Nếu Linh mục ở đó

Biếu ông chai rượu vang.

Nếu ngứa ngáy trong mình

Hãy gãi trong danh dự

Nếu giày đẹp không có

Cứ việc đi dép thường.

Nếu người vợ yêu thương

Nấu món xúp mặn quá

Thì cười: “Búp bê ạ

Xúp em nấu rất ngon”.

Nếu vợ cần chiếc khăn

Mua tặng nàng hai chiếc

Đồ trang sức vàng bạc

Nhớ mua tặng cho nàng.

Hãy làm theo lời khuyên

Và bạn sẽ thỏa mãn

Sống dưới đất yên ổn

Chết được lên thiên đàng.

Guter Rat

Laß dein Grämen und dein Schämen!

Werbe keck und fordre laut,

Und man wird sich dir bequemen,

Und du führest heim die Braut.

Wirf dein Gold den Musikanten,

Denn die Fiedel macht das Fest;

Küsse deine Schwiegertanten,

Denkst du gleich: Hol euch die Pest!

Rede gut von einem Fürsten,

Und nicht schlecht von einer Frau;

Knickre nicht mit deinen Würsten,

Wenn du schlachtest eine Sau.

Ist die Kirche dir verhaßt, Tor,

Desto öfter geh hinein;

Zieh den Hut ab vor dem Pastor,

Schick ihm auch ein Fläschchen Wein.

Fühlst du irgendwo ein Jücken,

Kratze dich als Ehrenmann;

Wenn dich deine Schuhe drücken,

Nun, so zieh Pantoffeln an.

Hat versalzen dir die Suppe

Deine Frau, bezähm die Wut,

Sag ihr lächelnd: Süße Puppe,

Alles was du kochst ist gut.

Trägt nach einem Schal Verlangen

Deine Frau, so kauf ihr zwei;

Kauf ihr Spitzen, goldne Spangen

Und Juwelen noch dabei.

Wirst du diesen Rat erproben,

Dann, mein Freund! genießest du

Einst das Himmelreich dort oben,

Und du hast auf Erden Ruh.

284.VỢ CHỒNG KẺ CẮP

Khi Laura say sưa

Hôn tôi và âu yếm

Thì anh chồng khốn nạn

Lấy sạch tiền của tôi.

Bây giờ túi tôi rỗng

Chẳng lẽ tại Laura

Lẽ thật là cái gì?

Phi-lát đâu cần chứng*.

Thế giới này dối gian

Tôi cần mau từ giã

Sống mà không có tiền

Coi như chết một nửa.

Hỡi những hồn hằng phúc

Tôi muốn về đó ngay

Nơi đó có đủ đầy

Không ai cần ăn cắp.

_______

*Lẽ thật là cái gì? – đây là câu mà quan xét xử Phi-lát hỏi Giêsu trong Kinh Thánh (Giăng, 18: 38).

Schnapphahn und Schnapphenne

Derweilen auf dem Lotterbette

Mich Lauras Arm umschlang - der Fuchs,

Ihr Herr Gemahl, aus meiner Buchs

Stibitzt er mir die Bankbillette.

Da steh ich nun mit leeren Taschen!

War Lauras Kuß gleichfalls nur Lug?

Ach! Was ist Wahrheit? Also frug

Pilat und tät die Händ sich waschen.

Die böse Welt, die so verdorben,

Verlaß ich bald, die böse Welt.

Ich merke: hat der Mensch kein Geld,

So ist der Mensch schon halb gestorben.

Nach Euch, Ihr ehrlich reinen Seelen,

Die Ihr bewohnt das Reich des Lichts,

Sehnt sich mein Herz. Dort braucht Ihr nichts,

Und braucht deshalb auch nicht zu stehlen.

285.ĐỪNG NHỚ ĐẾN HẮN TA

“Đừng nhớ đến hắn ta!”

Nhiều lần tôi nghe thấy

Bà Esther Wolf  nói vậy

Tôi còn nhớ đến giờ.

Người đời quên hắn ta

Sẽ không còn dấu vết

Kẻ đáng nguyền rủa nhất

Đừng nhớ đến hắn ta!

Dù trong trái tim kia

Máu sôi như cơn lũ

Nhưng đừng nhắc về nó

Đừng nhớ đến hắn ta!

Đừng nhớ đến hắn ta!

Trong lời ca, trong sách

Cứ để cho hắn chết

Như con chó trong mồ.

Cả khi kèn gọi ra

Người chết nằm trong mộ

Khi trong ngày phán xử

Đám đông đứng trước tòa.

Thiên thần sẽ gọi ra

Ai phải về địa ngục

Ai thiên đường hạnh phúc

Đừng nhớ đến hắn ta!

Nicht gedacht soll seiner werden!

»Nicht gedacht soll seiner werden!«

Aus dem Mund der armen alten

Esther Wolf hört ich die Worte,

Die ich treu im Sinn behalten.

Ausgelöscht sein aus der Menschen

Angedenken hier auf Erden,

Ist die Blume der Verwünschung -

Nicht gedacht soll seiner werden!

Herz, mein Herz, ström aus die Fluten

Deiner Klagen und Beschwerden,

Doch von ihm sei nie die Rede -

Nicht gedacht soll seiner werden!

Nicht gedacht soll seiner werden,

Nicht im Liede, nicht im Buche -

Dunkler Hund im dunkeln Grabe,

Du verfaulst mit meinem Fluche!

Selbst am Auferstehungstage,

Wenn, geweckt von den Fanfaren

Der Posaunen, schlotternd wallen

Zum Gericht die Totenscharen,

Und alldort der Engel abliest

Vor den göttlichen Behörden

Alle Namen der Geladnen -

Nicht gedacht soll seiner werden!

286.VỚI NHỮNG NGƯỜI HẠNH PHÚC

Với những người hạnh phúc

Tôi không ghen cuộc đời

Nhưng tôi ghen họ chết

Thật nhàn nhã, thảnh thơi.

Đang trong bữa tiệc vui

Mặc áo quần sang trọng

Bỗng tử thần ập đến

Dùng lưỡi hái bắt ngay.

Quần áo đẹp, hoa tươi

Như khi đang còn sống

Vào vương quốc của bóng

Người yêu của thần tài.

Không đau ốm liệt giường

Cái chết là ân sủng

Và được đến cung điện

Của nữ thần mùa xuân*.

Còn tôi đã bảy năm

Vẫn mong chờ cái chết

Vậy mà không chết được

Chỉ dằn vặt trên giường.

Xin rút ngắn thời gian

Xin nguyện cầu Thiên Chúa!

Bởi vì chịu đau khổ

Tôi không có tài năng.

Tôi lấy làm ngạc nhiên

Bởi một điều nghịch lý:

Sao nhà thơ vui vẻ

Lại chẳng có hân hoan?

Hãy cho tôi được chết

Đừng bắt tôi u buồn

Để tôi sẽ trở thành

Người theo đạo Cơ đốc.

Tôi van xin hết mực

Theo cách của con chiên:

Xin Ngài kết thúc giùm

Kẻ khôi hài số một!

_____________

*Proserpine – là nữ thần trong thần thoại Hy Lạp, qua câu chuyện về nữ thần này, được người đời gọi là nữ thần của mùa xuân.

Die Söhne des Glückes beneid ich nicht

Die Söhne des Glückes beneid ich nicht

Ob ihrem Leben, beneiden

Will ich sie nur ob ihrem Tod,

Dem schmerzlos raschen Verscheiden.

Im Prachtgewand, das Haupt bekränzt

Und Lachen auf der Lippe,

Sitzen sie froh beim Lebensbankett -

Da trifft sie jählings die Hippe.

Im Festkleid und mit Rosen geschmückt,

Die noch wie lebend blühten,

Gelangen in das Schattenreich

Fortunas Favoriten.

Nie hatte Siechtum sie entstellt,

Sind Tote von guter Miene,

Und huldreich empfängt sie an ihrem Hof

Zarewna Proserpine.

Wie sehr muß ich beneiden ihr Los!

Schon sieben Jahre mit herben,

Qualvollen Gebresten wälz ich mich

Am Boden und kann nicht sterben!

O Gott, verkürze meine Qual,

Damit man mich bald begrabe;

Du weißt ja, daß ich kein Talent

Zum Martyrtume habe.

Ob deiner Inkonsequenz, o Herr,

Erlaube, daß ich staune:

Du schufest den fröhlichsten Dichter, und raubst

Ihm jetzt seine gute Laune.

Der Schmerz verdumpft den heitern Sinn

Und macht mich melancholisch;

Nimmt nicht der traurige Spaß ein End,

So werd ich am Ende katholisch.

Ich heule dir dann die Ohren voll,

Wie andre gute Christen -

O Miserere! Verloren geht

Der beste der Humoristen!

287.ÔI VĨNH HẰNG

Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế

Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…

Một nghìn năm tôi đã từng đốt cháy

Mà vẫn không tìm ra điểm cuối cùng

Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế

Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…

Và cuối cùng quỉ Sa tăng cũng tới

Gặm nhấm tôi cả da thịt và xương.

Ewigkeit, wie bist du lang

Ewigkeit, wie bist du lang,

Länger noch als tausend Jahr;

Tausend Jahre brat ich schon,

Ach! und ich bin noch nicht gar.

Ewigkeit, wie bist du lang,

Länger noch als tausend Jahr;

Und der Satan kommt am End,

Frißt mich auf mit Haut und Haar.

288.CÁI CHẾT VỀ BÂY GIỜ TÔI MỚI NÓI

Cái chết về. Bây giờ tôi mới nói

Đành bỏ qua thề thốt một lời nguyền

Rằng con tim đã bao năm nhức nhối

Một nỗi buồn mòn mỏi chỉ vì em.

Quan tài đợi. Và bóng đen cau có

Tôi ngủ quên trong giấc ngủ muôn đời

Chỉ mình em, Maria, hãy nhớ

Chỉ mình em khóc thương tiếc cho tôi.

Bàn tay đẹp em nhớ đừng làm hỏng

Chỉ thế thôi số phận của con người

Ai chỉ sống với cuộc đời cao thượng

Khi chết rồi chỉ còn tiếc mà thôi.

Es kommt der Tod - jetzt will ich sagen

Es kommt der Tod - jetzt will ich sagen,

Was zu verschweigen ewiglich

Mein Stolz gebot: für dich, für dich,

Es hat mein Herz für dich geschlagen!

Der Sarg ist fertig, sie versenken

Mich in die Gruft. Da hab ich Ruh.

Doch du, doch du, Maria, du

Wirst weinen oft und mein gedenken.

Du ringst sogar die schönen Hände -

O tröste dich - Das ist das Los,

Das Menschenlos: - was gut und groß

Und schön, das nimmt ein schlechtes Ende.

289.TÔI KHÔNG HỀ QUYẾN RŨ

Tôi không hề quyến rũ

Thiếu nữ bằng thơ tình

Không đụng đến phụ nữ

Nếu người đó có chồng.

Bởi nếu tôi nói phét

Thì đâu còn xứng danh

Và bạn sẽ có quyền

Nhổ nước bọt vào mặt.

Hab eine Jungfrau nie verführet

Hab eine Jungfrau nie verführet

Mit Liebeswort, mit Schmeichelei;

Ich hab auch nie ein Weib berühret,

Wußt ich, daß sie vermählet sei.

Wahrhaftig, wenn es anders wäre,

Mein Name, er verdiente nicht

Zu strahlen in dem Buch der Ehre;

Man dürft mir spucken ins Gesicht.

290.CHÉN TÌNH TÔI UỐNG CẠN

Chén tình tôi uống cạn

Cho đến giọt cuối cùng

Nó giống như rượu mạnh

Làm sức lực tiêu tan.

Bây giờ tôi chuyển sang

Chén bạn bè nồng ấm

Giống như cốc trà nóng

Ấm áp tận ruột gan.

Geleert hab ich nach Herzenswunsch

Geleert hab ich nach Herzenswunsch

Der Liebe Kelch, ganz ausgeleert;

Das ist ein Trank, der uns verzehrt

Wie flammenheißer Kognakpunsch.

Da lob ich mir die laue Wärme

Der Freundschaft; jedes Seelenweh

Stillt sie, erquickend die Gedärme

Wie eine fromme Tasse Tee.

291.BẠN TÔI ƠI PHẠM THƯỢNG!

Bạn tôi ơi, phạm thượng!

Khi bạn làm điều này:

Bỏ Hanne tròn lẳn

Để yêu Marianne gầy!

Nếu yêu thịt – thì bạn

Được coi là bình thường

Còn phóng đãng với xương

Điều này là ghê tởm.

Quỉ Sa tăng nham hiểm

Đưa ta vào bẫy đây

Giống như người ăn mặn

Bỗng dưng thích ăn chay.

Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig

Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig

Wirst du deiner fetten Hanne,

Und du liebst jetzt jene spinnig

Dürre, magre Marianne!

Läßt man sich vom Fleische locken,

Das ist immer noch verzeihlich;

Aber Buhlschaft mit den Knochen,

Diese Sünde ist abscheulich!

Das ist Satans böse Tücke,

Er verwirret unsre Sinne:

Wir verlassen eine Dicke,

Und wir nehmen eine Dünne!

292.TÔI KHÔNG MÊ ĐỒNG CỎ CHỐN THIÊN ĐÀNG

Tôi không mê đồng cỏ chốn thiên đàng

Và cuộc sống ở nơi đầy hằng phúc

Những phụ nữ dưới đất này xinh đẹp

Tôi không hề đi kiếm ở trời xanh.

Cả những cô tiên dịu dàng đôi cánh

Không thể nào thay thế được vợ tôi

Cũng không phải trò tiêu khiển như vầy:

Ngồi trên mây hát những bài Thánh Vịnh.

Tốt nhất là nơi trần thế, Chúa ơi

Ngài cho phép cuộc đời tôi tiếp tục

Tôi chỉ xin sức khỏe cho thân xác

Và đừng quên cho một ít tiền tiêu.

Tôi biết thế gian tội lỗi còn nhiều

Nhưng tôi đã quen và tôi chịu đựng

Bản thân tôi cũng bao phen lận đận

Trên con đường còn lắm nước mắt rơi.

Cảnh lăng xăng bận rộn của người đời

Chẳng hề làm tôi vui hay buồn bực

Tôi chỉ thích khoác áo choàng, đi dép

Ngồi hàn huyên với vợ ở nhà thôi.

Hãy để cho tôi sống với người này

Nghe giọng nói ngọt ngào như suối nhạc

Nhìn vẻ âu yếm dịu dàng trong mắt

Rất thủy chung, trung thực của vợ tôi.

Chỉ sức khỏe và một ít tiền tiêu

Là những điều mà tôi cầu xin Chúa

Và xin thêm những tháng ngày dài nữa

Bên người vợ hiền, và chỉ thế thôi.

Mich locken nicht die Himmelsauen

Mich locken nicht die Himmelsauen

Im Paradies, im selgen Land;

Dort find ich keine schönre Frauen

Als ich bereits auf Erden fand.

Kein Engel mit den feinsten Schwingen

Könnt mir ersetzen dort mein Weib;

Auf Wolken sitzend Psalmen singen,

Wär auch nicht just mein Zeitvertreib.

O Herr! ich glaub, es wär das Beste,

Du ließest mich in dieser Welt;

Heil nur zuvor mein Leibgebreste,

Und sorge auch für etwas Geld.

Ich weiß, es ist voll Sünd und Laster

Die Welt; jedoch ich bin einmal

Gewöhnt, auf diesem Erdpechpflaster

Zu schlendern durch das Jammertal.

Genieren wird das Weltgetreibe

Mich nie, denn selten geh ich aus;

In Schlafrock und Pantoffeln bleibe

Ich gern bei meiner Frau zu Haus.

Laß mich bei ihr! Hör ich sie schwätzen,

Trinkt meine Seele die Musik

Der holden Stimme mit Ergötzen.

So treu und ehrlich ist ihr Blick!

Gesundheit nur und Geldzulage

Verlang ich, Herr! O laß mich froh

Hinleben noch viel schöne Tage

Bei meiner Frau im statu quo!

293.NHÃ CA

Thân thể người phụ nữ

Quả là một bài thơ

Do Thượng Đế tạo ra

Từ ngày đầu sáng tạo.

Trong một giờ nào đấy

Ngài đã rất vui mừng

Từ vật liệu đầu tiên

Ngài bắt đầu làm chủ.

Cơ thể người phụ nữ

Quả là một bài ca

Mà lời ca tuyệt vời

Không gì hơn được nữa.

Ý tưởng của Thượng Đế

Chính là chiếc cổ trần

Chính là mái tóc xoăn

Đặt ở trên đầu nhỏ.

Núm vú như nụ hồng

Là bài thơ trào phúng

Đẹp ngoài sự tưởng tượng

Là lạch nhỏ cách ngăn.

Ngài tạo ra cặp đùi

Như làm bằng nhựa dẻo

Đằng sau chiếc lá vả

Là nơi chốn tuyệt vời.

Thơ Ngài không trìu tượng

Có da thịt, tay chân

Biết cười và biết hôn

Bằng bờ môi âu yếm.

Thơ ở trong mọi chỗ

Thơ ở từng bước đi

Trên trán của bài ca

Đẹp đến mức hoàn mỹ.

Con khen Ngài, Thượng Đế

Trước Ngài, xin cúi mình!

So với Nhà thơ Thiên

Con chỉ đồ cẩu thả.

Con muốn chìm – Lạy Chúa!

Trong tác phẩm của Ngài

Suốt cả đêm cả ngày

Con miệt mài nghiên cứu.

Suốt cả đêm cả ngày

Con không ngừng tìm hiểu

Đôi chân con gầy yếu

Vì sự nghiên cứu này.

Das Hohelied

Des Weibes Leib ist ein Gedicht,

Das Gott der Herr geschrieben

Ins große Stammbuch der Natur,

Als ihn der Geist getrieben.

Ja, günstig war die Stunde ihm,

Der Gott war hochbegeistert;

Er hat den spröden, rebellischen Stoff

Ganz künstlerisch bemeistert.

Fürwahr, der Leib des Weibes ist

Das Hohelied der Lieder;

Gar wunderbare Strophen sind

Die schlanken, weißen Glieder.

O welche göttliche Idee

Ist dieser Hals, der blanke,

Worauf sich wiegt der kleine Kopf,

Der lockige Hauptgedanke!

Der Brüstchen Rosenknospen sind

Epigrammatisch gefeilet;

Unsäglich entzückend ist die Zäsur,

Die streng den Busen teilet.

Den plastischen Schöpfer offenbart

Der Hüften Parallele;

Der Zwischensatz mit dem Feigenblatt

Ist auch eine schöne Stelle.

Das ist kein abstraktes Begriffspoem!

Das Lied hat Fleisch und Rippen,

Hat Hand und Fuß; es lacht und küßt

Mit schöngereimten Lippen.

Hier atmet wahre Poesie!

Anmut in jeder Wendung!

Und auf der Stirne trägt das Lied

Den Stempel der Vollendung.

Lobsingen will ich dir, o Herr,

Und dich im Staub anbeten!

Wir sind nur Stümper gegen dich,

Den himmlischen Poeten.

Versenken will ich mich, o Herr,

In deines Liedes Prächten;

Ich widme seinem Studium

Den Tag mitsamt den Nächten.

Ja, Tag und Nacht studier ich dran,

Will keine Zeit verlieren;

Die Beine werden mir so dünn -

Das kommt vom vielen Studieren.

294.HỌC THUYẾT

Hãy đánh trống thật to

Hãy hôn nàng thắm thiết

Đấy là môn khoa học

Đấy ý nghĩa sâu xa.

Người đang ngủ hãy thức

Bằng sức sống trẻ trung

Đánh trống khi diễu hành

Đấy là môn khoa học.

Đấy triết học Hegel

Ý nghĩa sâu xa nhất

Vì tôi tay trống tốt

Vì tôi người thông minh.

Doktrin

Schlage die Trommel und fürchte dich nicht,

Und küsse die Marketenderin!

Das ist die ganze Wissenschaft,

Das ist der Bücher tiefster Sinn.

Trommle die Leute aus dem Schlaf,

Trommle Reveille mit Jugendkraft,

Marschiere trommelnd immer voran,

Das ist die ganze Wissenschaft.

Das ist die Hegelsche Philosophie,

Das ist der Bücher tiefster Sinn!

Ich hab sie begriffen, weil ich gescheit,

Und weil ich ein guter Tambour bin.

295.ADAM ĐẦU TIÊN

Ngài phái những thiên binh

Với giáo gươm rực lửa

Đuổi con khỏi thiên đàng

Vì tội con phạm phải.

Con với vợ của mình

Sống ở cõi trần gian

Nhưng vẫn mê trái cấm

Ngài không thể cấm con.

Con đã biết được rằng

Điều đó thật đáng thương

Dù cái chết, sấm sét

Ngài vẫn dọa chúng con.

Và lại cũng đáng thương

“Ta khuyên ngươi hãy biến!”

Và cả thứ ánh sáng

“Ánh sáng cho thế gian!”

Không thể nào tưởng tượng

Không thể nào hình dung

Sao lại gọi Thiên đường

Mà vẫn còn trái cấm?

Con muốn tự do hẳn

Không cấm đoán điều chi

Thiên đường mà cấm đoán

Là Địa ngục, Nhà tù.

______________

*Consilium-abeundi! (lời khuyên ra đi – tiếng Latinh); Lumen-Mundi! (ánh sáng cho thế gian – tiếng Latinh).

Adam der Erste

Du schicktest mit dem Flammenschwert

Den himmlischen Gensd’armen,

Und jagtest mich aus dem Paradies,

Ganz ohne Recht und Erbarmen!

Ich ziehe fort mit meiner Frau

Nach and’ren Erdenländern;

Doch daß ich genossen des Wissens Frucht,

Das kannst du nicht mehr ändern.

Du kannst nicht ändern, daß ich weiß

Wie sehr du klein und nichtig,

Und machst du dich auch noch so sehr

Durch Tod und Donnern wichtig.

O Gott! wie erbärmlich ist doch dies

Consilium-abeundi!

Das nenne ich einen Magnifikus

Der Welt, ein Lumen-Mundi!

Vermissen werde ich nimmermehr

Die paradiesischen Räume;

Das war kein wahres Paradies –

Es gab dort verbotene Bäume.

Ich will mein volles Freiheitsrecht!

Find’ ich die g’ringste Beschränkniß,

Verwandelt sich mir das Paradies

In Hölle und Gefängniß.

296.ĐIỀU BÍ MẬT

Không thổn thức, lệ rơi

Dù tiếng cười nghe rõ

Trong mắt không thấy rõ

Bí mật giấu trong tôi.

Ẩn giấu tận trong lòng

Nỗi khổ đau câm nín

Con tim dù đau đớn

Miệng vẫn cứ lặng im.

Hãy hỏi trẻ trong nôi

Người chết rồi trong mộ

Có lẽ họ biết rõ

Điều bí mật trong tôi.

Geheimnis

Wir seufzen nicht, das Aug ist trocken,

Wir lächeln oft, wir lachen gar!

In keinem Blick, in keiner Miene,

Wird das Geheimnis offenbar.

Mit seinen stummen Qualen liegt es

In unsrer Seele blutgem Grund;

Wird es auch laut im wilden Herzen,

Krampfhaft verschlossen bleibt der Mund.

Frag du den Säugling in der Wiege,

Frag du die Toten in dem Grab,

Vielleicht daß diese dir entdecken,

Was ich dir stets verschwiegen hab.

297.SỰ THOÁI HÓA

Thiên nhiên cũng xuống cấp

Đều gian dối cả thôi

Cả động vật, thực vật

Cũng gian dối như người.

Huệ không còn trinh trắng

Tôi đã chẳng còn tin

Bướm lượn vòng âu yếm

Thì đâu còn trắng trong.

Hoa tím vốn khiêm nhường

Giờ không còn thế nữa

Loài hoa này giờ đã

Khao khát sự vinh quang.

Tình cảm đã không còn

Trong lời sơn ca hót

Và tiếng lòng thổn thức

Dường như chỉ thói quen.

Sự thật, lòng thủy chung

Đều biến mất đâu cả

Cái vẫy đuôi của chó

Không còn vẻ trung thành.

Entartung

Hat die Natur sich auch verschlechtert,

Und nimmt sie Menschenfehler an?

Mich dünkt, die Pflanzen und die Tiere,

Sie lügen jetzt wie jedermann.

Ich glaub nicht an der Lilje Keuschheit,

Es buhlt mit ihr der bunte Geck,

Der Schmetterling; er küßt und flattert

Am End mit ihrer Unschuld weg.

Von der Bescheidenheit der Veilchen

Halt ich nicht viel. Die kleine Blum,

Mit den koketten Düften lockt sie,

Und heimlich dürstet sie nach Ruhm.

Ich zweifle auch, ob sie empfindet,

Die Nachtigall, das was sie singt;

Sie übertreibt und schluchzt und trillert

Nur aus Routine, wie mich dünkt.

Die Wahrheit schwindet von der Erde,

Auch mit der Treu ist es vorbei.

Die Hunde wedeln noch und stinken

Wie sonst, doch sind sie nicht mehr treu.

298.BÊN KIA SÔNG RANH

Giữa đồng cỏ hoang sơ

Giữa hoa hồng thơm ngát

Láu lỉnh và khù khờ

Yêu nhau theo đủ cách

Trong nghệ thuật tình yêu

Bậc thầy là người Pháp.

Còn chúng ta hiểu nhau

Người Đức chỉ biết ghét

Chất chứa ở trong đầu

Hận thù như thuốc độc

Giá như mà đem rót

Thùng Hai-đơ-béc bé teo*.

________________

*Thùng ở Heidelberg – là một chiếc thùng cực lớn bằng gỗ sồi có dung tích 212.422 lít dùng để ủ rượu vang được đặt ngầm dưới một tòa lâu đài. Đây là một danh thắng nổi tiếng của thành phố Heidelberg.

Diesseits und jenseits des Rheins

Sanftes Rasen, wildes Kosen,

Tändeln mit den glühnden Rosen,

Holde Lüge, süßer Dunst,

Die Veredlung roher Brunst,

Kurz, der Liebe heitre Kunst -

Da seid Meister ihr, Franzosen!

Aber wir verstehn uns baß,

Wir Germanen, auf den Haß.

Aus Gemütes Tiefen quillt er,

Deutscher Haß! Doch riesig schwillt er,

Und mit seinem Gifte füllt er

Schier das Heidelberger Faß.

Thùng Hai-đơ-béc

299.NƯỚC ĐỨC QUÊ HƯƠNG TÔI

Nước Đức quê hương tôi

Đâu cũng có cây đời

Trái chín mọng, nhưng khổ

Hình nộm dọa khắp nơi.

Ta như bầy chim sẻ

Sợ yêu tinh, quỉ sứ

Nhìn anh đào nở hoa

Mà đành lòng nín chịu.

Anh đào đỏ, nhưng hột

Bên trong là cái chết

Chỉ ở trên trời cao

Có anh đào không hột.

Chúa Cha – Con – Thánh thần

Mà hồn ta ngợi khen

Khát khao cái vĩnh cửu

Linh hồn Đức đáng thương.

Chỉ nơi có thiên thần

Là hạnh phúc muôn năm

Còn ở đây đau khổ

Anh đào cũng chua lòm.

Im lieben Deutschland daheime

Im lieben Deutschland daheime,

Da wachsen viel Lebensbäume;

Doch lockt die Kirsche noch so sehr,

Die Vogelscheuche schreckt noch mehr.

Wir lassen uns wie Spatzen

Einschüchtern von Teufelsfratzen;

Wie auch die Kirsche lacht und blüht,

Wir singen ein Entsagungslied:

Die Kirschen sind von außen rot,

Doch drinnen steckt als Kern der Tod;

Nur droben, wo die Sterne,

Gibts Kirschen ohne Kerne.

Gott Vater, Gott Sohn, Gott heiliger Geist,

Die unsere Seele lobt und preist -

Nach diesen sehnet ewiglich

Die arme deutsche Seele sich.

Nur wo die Engel fliegen,

Da wächst das ewge Vergnügen;

Hier unten ist alles Sünd und Leid

Und saure Kirsche und Bitterkeit.

300.CELIMENE

Đừng nghĩ tôi ngu dốt

Mà bỏ quá cho em

Đừng nghĩ tôi thiên thần

Lỗi lầm đều tha tuốt.

Chỉ với tôi mà thôi

Bởi vì tôi nhẫn nhục

Còn nếu như người khác

Họ đã giết em rồi.

Thập ác nặng cho tôi

Nhưng kiên trì chịu đựng

Lỗi lầm tôi đã phạm

Bởi vì yêu em rồi.

Em – Tĩnh ngục của tôi

Nhưng vì vòng tay xấu

Tôi sẽ xin chuộc tội

Bằng ân sủng của Ngài.

Celimene

Glaube nicht, daß ich aus Dummheit

Dulde deine Teufeleien;

Glaub auch nicht, ich sei ein Herrgott,

Der gewohnt ist zu verzeihen.

Deine Nücken, deine Tücken

Hab ich freilich still ertragen.

Andre Leut an meinem Platze

Hätten längst dich tot geschlagen.

Schweres Kreuz! Gleichviel, ich schlepp es!

Wirst mich stets geduldig finden -

Wisse, Weib, daß ich dich liebe,

Um zu büßen meine Sünden.

Ja, du bist mein Fegefeuer,

Doch aus deinen schlimmen Armen

Wird geläutert mich erlösen

Gottes Gnade und Erbarmen.

301.CUỘC ĐỜI CỦA TÔI

Cuộc đời của tôi xưa nay tôi vẫn

Đem dâng cho những ham muốn nhất thời

Và lần này lại nếm vị đắng cay

Con tim của ta ơi đừng than vãn.

Như người Xắc-xông từ xưa đã nói

“Người hạnh phúc sống theo số phận mình”

Cuộc đời đã trôi qua, tôi bằng lòng

Và con tim tôi chẳng hề tiếc nuối.

Niềm hạnh phúc mà tôi từng nếm trải

Tôi cảm nhận rằng đấy chỉ phút giây

Nhưng ai người trong khoái lạc ngất ngây

Lại đi tính đếm những giờ khắc ấy.

Bởi hạnh phúc là cả cõi vĩnh hằng

Nơi ngọn lửa của tình yêu bừng cháy

Tất cả đam mê cùng hòa nhập lại

Chẳng có không gian, chẳng có thời gian.

Für eine Grille - keckes Wagen!

Für eine Grille - keckes Wagen! -

Hab ich das Leben eingesetzt;

Und nun das Spiel verloren jetzt,

Mein Herz, du darfst dich nicht beklagen.

Die Sachsen sagen: »Minschenwille

Ist Minschen-Himmelryk« - Ich gab

Das Leben hin, jedoch ich hab

Verwirklicht meines Herzens Grille!

Die Seligkeit, die ich empfunden

Darob, war nur von kurzer Frist:

Doch wer von Wonne trunken ist,

Der rechnet nicht nach eitel Stunden.

Wo Seligkeit, ist Ewigkeit;

Hier lodern alle Liebesflammen

In eine einzge Glut zusammen,

Hier gibt es weder Raum noch Zeit.